Գողացված ինքնությունը, Կաֆկա ցիտող դատախազն ու հոգեբուժարանի հերթը. «Ես Ուիլյամ Վուդսն եմ»՝ երկու կյանք և մեկ անուն
Երբ 2019 թվականին Ուիլյամ Վուդսը մտավ Լոս Անջելեսի բանկերից մեկը, նա չէր էլ պատկերացնում, որ իր կյանքի ամենածանր ու խիստ անհասկանալի շրջանն է սկսվում: Տղամարդը պարզապես ուզում էր պարզել, թե ինչու է ինչ-որ մեկն իր անունով վարկեր վերցրել և մեծ պարտքեր կուտակել: Բայց այդ օրվանից սկսվեց մի պատմություն, որը, կարծես, վերցված լիներ Կաֆկայի վեպերից. իրական Ուիլյամ Վուդսը հայտնվեց բանտում և հոգեբուժարանում՝ փորձելով ապացուցել, որ ինքն իրոք ինքն է:
Բանկի աշխատակիցը Վուդսից խնդրեց անձը հաստատող փաստաթուղթ և սոցիալական ապահովության համարը: Թվում էր, թե ամեն ինչ կարգին է՝ տվյալները համընկնում էին: Սակայն երբ աշխատակիցը սկսեց ստուգող հարցեր տալ, Վուդսը չկարողացավ պատասխանել: Իրավիճակն ավելի բարդացավ, երբ բանկի աշխատակիցը զանգահարեց հաշիվներին կցված հեռախոսահամարով: Հեռախոսի մյուս ծայրում գտնվող անձը հայտնեց, որ ինքն է պարոն Վուդսը։ Ավելին, նա ճիշտ պատասխանեց բոլոր ստուգող հարցերին:
Բանկի աշխատակիցը, ինչպես ենթադրվում էր, ոստիկանություն կանչեց: Ոստիկանները նույնպես զրուցեցին հեռախոսով խոսող անձի հետ, ով պնդում էր, որ ինքը հաշիվների իրական տերն է: Ոստիկանները խնդրեցին ֆաքսով ուղարկել փաստաթղթերի պատճենները, սա ևս արվեց: Արդյունքում իրական Վուդսին ձերբակալեցին՝ անձնական տվյալների գողության և ուրիշի հաշիվներին ապօրինի մուտք գործելու փորձի մեղադրանքով:
Շրջանային դատախազը մեղադրանք առաջադրեց Վուդսին՝ անվանելով նրան Մեթյու Կիրանս: Դատարանում Վուդսը պնդում էր, որ ինքը Կիրանսը չէ, իսկ երբեմն էլ նրա խոսքերն իսկապես անհեթեթ էին թվում: Արդյունքում դատավորը որոշեց նրան ուղարկել հոգեբուժական կլինիկա: Սա 2020 թվականի փետրվարին էր, բայց կլինիկայում տեղերի պակասի և կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով Վուդսը հոսպիտալացվեց միայն ութ ամիս անց: Այսինքն՝ ստացվում է, որ դատավորը կարծում էր, թե տվյալ մարդը հոգեբուժարանում բուժվելու կարիք ունի, բայց ոչ մի խնդիր չտեսավ տղամարդուն այնտեղ ուղարկել որոշումից ուղիղ ութ ամիս անց։
2021 թվականի մարտին Վուդսին դատապարտեցին երկու տարվա ազատազրկման, բայց հաշվի առնելով արդեն իսկ անցկացրած ժամանակը՝ 428 օր բանտում և 147 օր հոգեբուժարանում, նրան ազատ արձակեցին: Տղամարդուն արգելեցին օգտագործել Ուիլյամ Վուդս անունը։ Համաձայնեք, որ անգամ ամենասթափ մարդն այս ամենից հետո առնվազն հոգեբուժարանում կարող է հայտնվել։ Քեզ արգելում են օգտագործել սեփական ինքնությունդ, հակառակ դեպքում՝ կհայտնվես բանտում կամ էլ հոգեբուժարանում։
Ուր գնալ, ինչ անել՝ Իդրամի հետ
Վուդսը ստիպված եղավ ընդունել մեղքը և համաձայնվել բոլոր պայմանների հետ՝ միայն թե ազատություն ստանար: Բայց նույնիսկ դատավճռի կայացման պահին նա շարունակում էր պնդել, որ իր ազգանունը Վուդս է: Երբ դատական նիստի քարտուղարը դատավորի ուշադրությունը հրավիրեց այս հանգամանքի վրա, դատավորը պատասխանեց.
«Որովհետև նա խելագար է»:
Բարեբախտաբար դատական նիստերում հնչած ցանկացած բառ ֆիքսվում է։ Այս խոսքերը ևս մնացին դատական նիստի արձանագրության մեջ:
Բայց ո՞վ էր իսկական խելագարը՝ մարդ, որ խնդրում էր հավատալ իր խոսքերին, թե՞ նա, ով 36 տարի շարունակ ապրում էր ուրիշի կյանքով:
Հիմա պատմության հակառակ՝ իրական կողմը։ Այս պատմությունը սկսվել է շատ վաղուց՝ 1988 թվականին, Նյու Մեքսիկոյի Ալբուկերկե քաղաքում: Ուիլյամ Վուդսն այն ժամանակ աշխատում էր հոթ դոգ վաճառող կրպակում։ Օրերից մի օր աշխատավայրում նոր գործընկեր հայտնվեց՝ Մեթյու Կիրանս անունով: Նրանք առանձնապես չէին շփվում, մինչև մի օր Վուդսը հայտնաբերեց, որ իր դրամապանակն անհետացել է: Ստացվեց այնպես, որ Վուդսը կասկածեց Կիրանսին: Ու չսխալվեց։ Երբ դրամապանակը վերադարձվեց տիրոջը, Վուդսը ստուգեց փաստաթղթերը։ Դրանք տեղում էին: Այս պատմության մասին տղամարդը շատ արագ մոռացավ, որովհետև առանձնապես մեծ բան չէր եղել։
Իսկ իրականում եղել էր։ Հենց այդ պահից սկսվեց Կիրանսի նոր կյանքը: 1988 թվականից հետո նա այլևս չօգտագործեց իր իրական անունը, ծննդյան ամսաթիվը և սոցիալական ապահովության համարը: 1990 թվականին նա ստացավ Ուիլյամ Վուդսի անունով անձը հաստատող փաստաթուղթ: 1994 թվականին ամուսնացավ որպես Վուդս և իր որդուն տվեց այդ ազգանունը: Նա հարկեր էր վճարում որպես Վուդս, ապահովագրություն էր գնում որպես Վուդս, վարորդական իրավունք էր ստանում որպես Վուդս և վարկեր էր վերցնում (200 հազար դոլարի չափով) որպես Վուդս: Նա ապրում էր Վիսկոնսին նահանգում և հեռավար աշխատում էր Այովայի համալսարանի կլինիկայում՝ որպես համակարգչային ադմինիստրատոր, դարձյալ Վուդսի անունով:
Կիրանսը դարձել էր միջին խավի հարգված ներկայացուցիչ, մինչդեռ իրական Վուդսը գոյատևում էր պատահական աշխատանքներով, ժամանակ առ ժամանակ ապրում փողոցում և ասում էր բաներ, որոնք տարօրինակ էին թվում: Օրինակ՝ նա պնդում էր, որ փորձել է պատկան մարմիններին նախազգուշացնել 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումների մասին: Ակնհայտ էր, որ ոստիկանների, դատավորների և բանկային աշխատակիցների մոտ Կիրանսն ավելի մեծ վստահություն էր առաջացնում: Առավել ևս, որ նրա ձեռքին կային բոլոր անհրաժեշտ փաստաթղթերը:
Կիրանսը մանրակրկիտ կերպով պահպանում էր իր կեղծ ինքնությունը: 2012 թվականին նա անգամ Ancestry.com կայքում գտավ Վուդսի ազգականներին և օգտագործեց նրանց մասին տեղեկությունները՝ Վուդսի անունով ծննդյան վկայական ստանալու համար: Այս փաստաթուղթն օգնեց նրան համոզել Լոս Անջելեսի ոստիկանությանը, որ հենց ինքն է իրական Վուդսը: Նրան հավատաց նաև Վիսկոնսինի ոստիկանությունը, որին Վուդսը դիմել էր 2021 թվականի օգոստոսին՝ Կալիֆոռնիայում ազատ արձակվելուց մի քանի ամիս անց:
Ու աբսուրդի թատրոնը շարունակվեց մինչև 2023 թվականը, երբ վերջապես բախտը ժպտաց իրական Վուդսին: Նա ծանոթացավ Այովայի համալսարանի ոստիկանական բաժանմունքի դետեկտիվ Իեն Մելորիի հետ: Հենց այդ համալսարանում էր աշխատում Կիրանսը: Մելորին պատվիրեց ԴՆԹ թեստ՝ օգտագործելով Վուդսի և նրա հոր գենետիկական նյութը, որի ինքնության հարցում կասկածներ չկային: Թեստն ապացուցեց նրանց ազգակցական կապը:
Այս բացահայտումից հետո Մելորին հարցաքննության կանչեց Կիրանսին: Վերջինս Վուդսին անվանում էր «խելագար», բայց բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ, սխալ պատասխանեց իր «հոր» մասին հարցին: Երբ դետեկտիվը ցույց տվեց նրան ԴՆԹ թեստի արդյունքները, Կիրանսը խոստովանեց ճշմարտությունը: Դե, ինչպես ֆիլմերում, վերջում գործը բացահայտեց կինոյի տղա դետեկտիվը։
Դատարանի եզրակացության համաձայն՝ Կիրանսը խաբել էր Վուդսին ու բոլորին, որպեսզի խուսափի դեռահասության տարիներին կատարած իրավախախտումների պատասխանատվությունից. նա փախել էր տնից, գողացել մեքենա և չէր ներկայացել դատարան ձերբակալությունից հետո:
Ու ամենահետաքրքիրն այն է, որ հաջորդող բոլոր տարիներին ընտանիքի ու շրջապատի համար նա օրինապահ և վստահելի մարդ էր։ Այսինքն, ինքն իրեն ապրելու երկրորդ շանս էր տվել (ուրիշի հաշվին), ու ճիշտ էր օգտվել այդ շանսից։
Այս հանցագործության բացահայտումը մեծ աղմուկ բարձրացրեց ամբողջ Ամերիկայում, և 56-ամյա Վուդսի գլխին թափվեց լրագրողների ու կինոսցենարիստների նամակների հեղեղը։
Բայց սկզբնական շրջանում Վուդսի կյանքը շատ չփոխվեց այս իրադարձություններից հետո: Որոշ ժամանակ նա մաքրություն էր անում Ալբուկերկեի վարսավիրանոցներից մեկում և հենց այնտեղ էլ ապրում էր: Նա սնունդը պահում էր վարսավիրանոցի սառնարանում, լոգարանն օգտագործում էր սափրվելու համար և օգնում էր հաճախորդների մազերը հավաքել: Երբեմն գիշերում էր մայրուղու կողքի բեռնատարների կայանատեղիի մոտ և քաղաքում տեղաշարժվում էր ավտոբուսով:
Միայն վերջերս Վուդսի կյանքում դրական փոփոխությունների ալիք սկսվեց։ Նա բնակարան ու մշտական աշխատանք գտավ, սկսեց գործակցել իրավաբանական ընկերության հետ՝ Կալիֆոռնիայում սխալ դատապարտման համար փոխհատուցում պահանջելու նպատակով: Իսկ վերջերս էլ մեկնեց Այովա, մտավ դատարանի շենք և հետևեց, թե ինչպես է այն մարդը, ով գողացել էր իր անունն ու ինքնությունը, ստանում իր դատավճիռը։
Այովայի դատարանի դահլիճում դեմ առ դեմ կանգնեցին երկու մարդ. մեկը, ով ամբողջ կյանքում եղել է Ուիլյամ Վուդս, և մյուսը, ով երկար տարիներ հայտնի էր որպես Ուիլյամ Վուդս: Այս դատական լսումը եզրափակեց մի պատմություն, որը դատախազները բնութագրեցին որպես «կաֆկայական դավադրություն, որի արդյունքում իրական պարոն Վուդսը սխալմամբ բանտարկվեց, հարկադիր հոսպիտալացվեց և ենթարկվեց հարկադիր դեղորայքային բուժման»:
Դատավորը Կիրանսին դատապարտեց 12 տարվա ազատազրկման ու ընդգծեց, որ նա ոչ միայն գողացել էր Վուդսի ինքնությունը, այլև «մանիպուլացրել էր արդարադատության համակարգը՝ անմեղ մարդու դատապարտելու համար»:
«Այն, ինչից զրկվել է տուժողը, անգին է: Դա ազատությունն է»։
Դատարանի դահլիճից դուրս գալուց հետո Վուդսն ասաց.
«Ճշմարտությունը հայտնի է: Ճշմարտությունը բացահայտվել է: Եվ ճշմարտությունը կարևոր է»:
Այդ դատարանի դահլիճում և դրանից դուրս էլ բոլորն արդեն գիտեին, թե ով է իրական Ուիլյամ Վուդսը: