
Երբ խոսքը Տիեզերքի մասին է, երբեմն ռոմանտիզացնում ենք անսահմանության ու անհասանելիության մասին մտքերը։ Բայց իրականությունն ավելի շատ նման է երկարատև փորձության։ Սքոթ Քելլին այդ փորձությունը բառի բուն իմաստով սեփական մաշկի վրա է զգացել։ Մի ամբողջ տարի նա կարծես լաբորատոր նմուշ էր, փորձադաշտ ու հետազոտական նյութ։ Իսկ մեկ տարի անց Երկիր վերադառնալուց հետո նա բառացիորեն կրկին սովորում էր ապրել ձգողականության պայմաններում։ Այս պատմությունն արդեն հեռավոր 2010-ականների մասին է, բայց դրա մասին գրված նոր գրքի հրատարակումը լավ առիթ էր՝ վերհիշելու ժամանակին մեծ աղմուկ բարձրացրած թեման։

1905 թվականի աշնանը Փարիզում ցուցադրված մի քանի կտավներ բառացիորեն ցնցեցին արվեստասեր հանրությանը։ Նույն սրահում Վերածննդի դարաշրջանի արձանի կողքին կախված էին վառ գույներով ու մեծ վրձնահարվածներով կտավներ։ Ֆրանսիացի արվեստի քննադատ Լուի Վոսելն այդ սրահում մի արտահայտություն արեց, որը հետո մի ամբողջ ուղղություն ու շարժում պիտի բնորոշեր.

Մոտ քառասուն տարի առաջ` 1987թ-ին, մարտաֆիլմերի վարպետ Ջոն Մակտիրնանը նկարեց էտալոնային գիտաֆանտաստիկ մարտաֆիլմ` հորրորի էլեմենտներով։ Ջունգլիները հանկարծ կենդանություն առան ու հիշեցրին, որ անգամ եթե խարույկի մոտ նստածները պինդ տղամարդիկ են, պատերազմներում թրծված մարտիկներ, եղբայրներ, միևնույն է, թփերի մեջ թաքնված գիշատիչը կարող է ոչնչացնել բոլորին։ Դեռ հնագույն, նախնադարյան ժամանակներից մարդկությանը հետապնդող այս գենետիկական վախը` կապված ավար դառնալու հնարավորության հետ, Մակտիրնանի «Գիշատչում» (Predator) այնքան ցայտուն էր, որ առաջին հայացքից պարզ բանաձևը թափանցեց հանդիսատեսի անգիտակցականի ամենախորքերը` ամուր հաստատվելով այնտեղ։ Անողոք, դաժան մարտիկները հանդիպեցին էլ ավելի անողոք ու դաժան գիշատչի, ու միայն զարհուրանքի հետ անմիջական...

Փի Դիդդիի մասին մեր շարքը վերադառնում է, որովհետև հանցագործություն կլիներ բաց թողնել այն ամենը, ինչ վերջին ամիսներին կատարվել է Դիդդիի և նրա գործի շուրջ։ Թեմային ծանոթ մեր ընթերցողները գիտեն, որ Փի Դիդդիին ի սկզբանե մեղադրում էին աշխարհի բոլոր մեղքերի մեջ՝ մանկապղծությունից մինչև թրաֆիքինգ։ Հիմա, կարծես, ամեն բան մի փոքր ավելի հստակ է։ Հասկանանք, թե ինչ կարծիք ուներ դատարանն այս ամենի մասին։

Այս պատմությունը սկսվում է 1990-ականներից։ Աշխարհի ամենամեծ հնագիտական թանգարանը կառուցելու գաղափարն առաջին անգամ առաջացել է Հոսնի Մուբարաքի նախագահության օրոք։ Սա առաջին հայացքից անհնար թվացող մի երազանք էր ու ինչպես հաճախ է լինում մեծ երազանքների դեպքում, դրա իրականացման ճանապարհը երկար ու բարդ էր։

HBO-ով մեկնարկել է «Այն. Բարի գալուստ Դերրի» (It: Welcome to Derry) սերիալը, որը Սթիվեն Քինգի հռչակավոր գրքի էկրանավորման պրիքվելն է։ Անդրես Մուսկետիի դիլոգիան գրքի հնարավորինս բարեխիղճ էկրանավորում էր (որքանով որ ընդհանրապես հնարավոր է էկրանավորել այդ գիրքը), սակայն սերիալը լրիվ նոր ստեղծագործություն է` հիմնված Քինգի հորինած կերպարների ու միջավայրի վրա։ Սերիալի շնորհիվ Քինգի աշխարհը կրկին կենդանանում է, բայց ոչ որպես օտար մի վայր, այլ, որպես քաղաք, որը, պարադոքսալ ձևով, մեզ համար հարազատ է։

Հոլիվուդում նոր աստղ է ծնվել։ Գեղեցիկ, խարիզմատիկ, ֆոտոգենիկ մի աղջիկ։ Նրա անունը Թիլլի Նորվուդ է, և նրան արդեն հասցրել են անվանել «հաջորդ Սքարլեթ Յոհանսոն»։ Միայն մի փոքրիկ դետալ կա․ Թիլլին իրականում գոյություն չունի։ Նա ստեղծվել է արհեստական բանականությամբ ու առաջ է բերել բոլորովին նոր մի տերմին՝ թվային դերասանուհի։

Հոկտեմբերի 19-ին, կիրակի առավոտյան, երբ Փարիզը դեռ չէր արթնացել, չորս տղամարդ առանց լուրջ խոչընդոտների մտան Լուվր, գողացան այն, ինչ պլանավորել էին ու փախուստի դիմեցին։ Այս ամենը՝ ընդամենը մի քանի րոպեում։ Բայց ինչպես ասում են՝ կատարյալ ու անսխալ հանցագործություններ չեն լինում։ Կամ էլ՝ գրեթե չեն լինում։ Փախուստի ժամանակ նրանք կորցրել էին «ավարի» մի մասը՝ այդ թվում կայսրուհու թագը։ Ավելի ուշ այն հայտնաբերվել էր թանգարանի մոտակայքում։ Ամեն դեպքում՝ այս կողոպուտը ձախողված համարել չի կարելի, որովհետև, մեծ հաշվով, հանցագործները հստակ կատարեցին իրենց առջև դրված պլանը։

Սարսափ ֆիլմերի շատ տաղանդավոր հեղինակներ բյուջեի խիստ սահմանափակ լինելու պայմաններում սկսել են այսպես կոչված found footage կամ գտնված տեսագրությունների ենթաժանրից։ Այս ենթաժանրում գեղարվեստական պատմությունն իմիտացնում է իրական սիրողական տեսախցիկով նկարված իրադարձությունները, ինչը, չնայած էժան է, սակայն պահանջում է մեծ տաղավար ոչ միայն ձանձրալի չդառնալու, այլև հանդիսատեսին ներգրավելու, տեղի ունեցողի` իրական լինելու զգացում առաջացնելու համար։

2024-ի դեկտեմբերի 14-ը Mango-ի հիմնադրի՝ Իսակ Անդիկի համար պետք է սովորական հանգստյան օր լիներ՝ լեռներ, մաքուր օդ, ընտանիքի հետ ժամանց։ Օրն այդպես էլ սկսվել էր՝ խաղաղ ու հանգիստ, բայց ավարտվեց ամենադաժան վերջաբանով՝ 150 մետր խորությամբ անդունդում։ Mango-ն համաշխարհային կայսրության վերածած Իսակ Անդիկի անունը հաջորդ օրը հայտնվեց բոլոր լրատվականների գլխավոր էջերում։