Պարույր Ղազարյանի ծննդյան պատմությունն ինքնին հետաքրքիր է. երբ նորածինը լույս աշխարհ եկավ, համագյուղացի Մադոյենց Խաչատուրը դարձավ նրա կնքահայրը։ Խաչատուրը որոշեց երեխային Պարույր անվանել՝ ի պատիվ այն սպայի, որի զինվորն էր ինքը։ Ընտանեկան պատմության մեջ ևս մեկ յուրահատուկ դրվագ կա. Փոքր Պարույրին իր հորեղբոր ընտանիքն է վերցնում խնամքի տակ, քանի որ զավակ չունեին։ 4-5 տարի անց ամուսինները բաժանվում են, Պարույրը վերադառնում է ծնողների մոտ, բայց շարունակում է հորն ու մորը «ամի» և «ազի» կոչել՝ հորեղբայր և հորեղբոր կին։
Կա դերասանների հատուկ տեսակ, որոնց մասին կինոքննադատները խոսում են թեթևակի շփոթված, ռեժիսորները` տագնապալի հիացմունքով, իսկ հանդիսատեսը կամ զմայլված է, կամ տարակուսած։ Նիկոլաս Քիմ Կոպպոլան կամ, ինչպես մենք գիտենք, Նիկոլաս Քեյջը ուղղակի դերասան չի։ Նա մի ամբողջ կինեմատոգրաֆիկ էկոհամակարգ է, որում գրոտեսկը անմիջապես հանճարեղության կողքին է, իսկ խելահեղությունը շարժվում է ցավի նրբագույն ինտոնացիաների հետ կողք-կողքի։ Քեյջը խաղում է այնպես, կարծես իր տրամադրության տակ են միաժամանակ Շեքսպիրն ու կոմիքսները, ԼՍԴ-ն ու Սարտրի փիլիսոփայությունը։ Նա պատրաստ է խաղալ ամենակասկածելի աղբում, դերեր, որոնք ոչ բոլոր դերասանները կհամաձայնեն խաղալ։ Մյուս կողմից, Քեյջը իր սերնդի լավագույն դերասաններից մեկն է։
Երբ բախվում է երկու հսկա, որտեղ մեկն աշխարհի ամենահզոր մարդկանցից է, իսկ մյուսը՝ ամենահարուստներից, ապա լավ բան սպասել պետք չէ։ Իհարկե, մյուս կողմից, այնպես չէր, որ այս երկու հսկայի բարեկամությունից էր կարելի լավ բան ակնկալել: Ինչևէ, փաստը մնում է փաստ՝ Դոնալդ Թրամփի ու Իլոն Մասկի միջև սև կատու է անցել։ ԱՄՆ նախագահ Թրամփը և տեխնոլոգիական մագնատ Մասկը հրապարակային կերպով «պատերազմ» են հայտարարել։ Այս պատմությունը լրագրողներն արդեն հասցրել են անվանել «ինտերնետային վեճերի Սուպերգավաթ»։ Վեճը տասնապատիկ ավելի հետաքրքիր է դառնում, երբ մտաբերում ենք Թրամփի ու Մասկի bromance-ը։ Ամեն դեպքում, այս պայքարի արդյունքում ականատես եղանք ոչ միայն երկու էգոյի բախմանը, այլև հերթական անգամ հստակ օրինակներով տեսանք ամերիկյան քաղաքականության և բիզնեսի խորը...
1910 թվականի մայիսի 25-ին Բիթլիսի Խութ-Բռնաշեն գավառակի Դաշտադեմ գյուղում հովվի ընտանիքում լույս աշխարհ եկավ մի տղա, որին կնքեցին Խաչիկ անունով։ Խաչիկ Տոնոյի Տոնոյանը դեռ մեկ տարեկան էլ չկար, երբ կորցրեց մորը։ Այդ կորուստը ընդմիշտ դրոշմվեց նրա ստեղծագործության մեջ՝ դառնալով բացակայության ու կարոտի մի տարածություն, որը երբեք չլցվեց։
Երբ սիրելի գրքի հիման վրա նկարված ֆիլմն այնպիսին չի, ինչպիսին սպասում ես, դա կարող է հիասթափեցնել։ Սակայն երբեմն օրիգինալից խիզախորեն հեռանալը ճանապարհ է բացում արվեստի գործ ստեղծելու համար։ Նման ֆիլմերը զգալիորեն տարբերվում են իրենց գրական սկզբնաղբյուրներից տոնայնությամբ, սյուժեով, իմաստով, սակայն, դրա հետ մեկտեղ դառնում են ինքնուրույն ազդեցիկ ստեղծագործություններ։ Դրանք ոչ թե ուղղակի ադապտացիաներ են, այլ տեքստի վերածում լրիվ նոր գեղարվեստական լեզվի. վիզուալ, ռիթմիկ, ձայնային։ Այստեղ գիրքն ու ֆիլմը երկու զուգահեռ աշխարհներ են, որոնցում մեկը ոգեշնչել է մյուսին։
2016 թվականին Լոնդոնում հիմնադրվեց մի ընկերություն, որը խոստանում էր հեղափոխություն անել ծրագրավորման աշխարհում։ Builder.ai-ը պնդում էր, որ հավելված ստեղծելը կարող է դարձնել այնքան հեշտ, որքան պիցցա պատվիրելը։ Այսինքն՝ բացի հարուստ ու խելացի այթիշնիկներից, հավելվածի կոդ կարող էին գրել նաև հասարակ պիցցա պատվիրող մահկանացուները։ Ընկերության հիմնադիր Սաչին Դև Դուգալը խոստանում էր, որ իրենց արհեստական բանականությունը՝ Նատաշան, կստեղծի բարդ հավելվածներ՝ առանց կոդ գրելու անհրաժեշտության։
1923 թվականին Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում ծնված Հակոբ Հակոբյանի արմատները ձգվում էին դեպի Այնթապ։ Նրա ծնողները՝ Տիգրան և Զարուհի Հակոբյանները, Հայոց Ցեղասպանությունը վերապրած հայեր էին, որոնք հայտնվել էին օտար հողում՝ փորձելով նորից կառուցել իրենց կյանքը։ Յոթ տարեկանում հորը կորցրած Հակոբը աղքատությունն ու զրկանք ճանաչեց սեփական մաշկի վրա։ Մայրը, չկարողանալով միայնակ հոգալ որդու կրթությունը, նրան ուղարկեց Կիպրոսի Մելքոնյան վարժարան։
90-ականների երեխայի համար ոչ մի տարբերություն չկար` տվյալ VHS կասետի մեջի ֆիլմը բարձրակարգ է, թե ակնհայտ աղբ, նկարված է կինոթատրոնի էկրանից, թե տանելի որակի է, նշանակություն չուներ ռեժիսորի անունը, դերասանի տաղանդը, սյուժեի խելամտությունը։ Կարևորը, նոր բան լիներ, որովհետև ինֆորմացիայի սղության պայմաններում ցանկացած նոր բան ոսկու արժեք ուներ։ Ու ցանկալի էր` ներառեր տպավորիչ հրաձգություններ, անհաղթահարելի հերոս ու հերոսուհի, որին կարելի կլիներ սիրահարվել։
Բոլորս էլ երբեմն երազում ենք մեր տունը կամ սենյակը հռչակել անկախ պետություն։ Հատկապես երբ հարևանները գանգատվում են բարձր երաժշտությունից կամ մայրիկը պահանջում է մաքրել սենյակը։ Բայց իտալացի ինժեներ Ջորջո Ռոզան որոշեց չսահմանափակվել երազանքներով։ Նա բառացիորեն կառուցեց իր սեփական կղզին ծովի մեջտեղում, որոշեց հռչակել այն անկախ հանրապետություն, իրեն էլ նշանակել նախագահ։ Եվ ամենազավեշտալին այն է, որ գրեթե ստացվեց։ Ավելին՝ նա դիմեց ՄԱԿ-ին՝ պետությունը ճանաչելու համար։ Եվ թեև նրա «պետությունը» գոյատևեց ընդամենը 55 օր, բայց պատմության մեջ մտավ որպես միակ «երկիրը», որտեղ Իտալիան պաշտոնապես ներխուժել և ոչնչացրել է։
Պետրոս Դուրյանի մասին պատմելու ենք իր բառերով, իր բանաստեղծություններով, իր ժամանակակիցների բնորոշումներով։ Ու սա ամենևին էլ չի նշանակում, որ փորձելու ենք գրականագետի շապիկ հագնել։ Մեր տեքստերը, գուցե, որոշ ընթերցողների համար թյուրընկալման առիթ են դառնում, կարծում են, թե մենք գրում ենք իբրև թատերագետ, կինոքննադատ կամ երաժշտագետ։ Իրականում #մշակութաPAN-ի կարդալիքները փորձ են՝ տարբեր դիտանկյուններից ներկայացնել, թե ինչ են մեզ թողել մշակութային դեմքերն ու դեպքերը։ Եթե որևէ թատերագետ կամ մշակութային այլ ուղղություն ուսումնասիրող մասնագետ ցանկանա կիսվել իր գիտելիքներով և ավելի հարստացնել մեր կարդալիքները, ապա բաց ենք թեմատիկ զրույցի համար։